Prnjavor je mala sredina koju su naseljavali pripadnici različitih naroda, zbog čega je i prozvan “Mala Evropa”.
Premda još uvijek očekujemo rezultate popisa iz 2013. godine, neslužbeni podaci kažu da se na teritoriju opštine Prnjavor trenutno nalazi 13 različitih nacionalnosti. Svojevremeno podaci prethodnih popisa koji su rađeni u bivšoj Jugoslaviji, su govorili da je Prnjavor naseljavalo i preko 20 različitih nacionalnosti. Premda Prnjavorčani sa ponosom pričaju i diče se svojim nacionalnim šarenilom, malo je onih koji znaju kako je do njega u stvari i došlo. Danas se na teritoriji opštine Prnjavor može naći Čeha, Poljaka, Italijana, Ukrajinaca, Mađara, Slovaka, Slovenaca, Makedonaca, Roma, Rumuna. O nekima postoje i pisani izvori koji govore o doseljavanju naroda na teritoriju opštine Prnjavor.
Česi su se na ovo područje doselili preko Rusije. Premda su u Rusiji živjeli 20-ak godina, kada im je naređeno da tamo mogu i dalje ostati samo ako uzmu rusko državljanstvo, započelo je njihovo doseljavanje u Bosnu. Česi i Slovaci su prvo naselili prostor današnje Nove Vesi kod Srpca, da bi odatle 1895. 25 porodica doselilo u Maćino Brdo nadomak Prnjavora. Prije naseljavanja vlasti Austrougarske je isparcelisala zemljište, tako da je svaka porodica znala koliko tačno zemljišta dobija. Prostor koji su naselili bio je nenaseljen i obrastao gustom šumom, pa je svaka porodica bila prinuđena da iskrči prostor kako bi se mogle graditi kuće. Danas Česi imaju svoje kulturno-umjetničko društvo “Češka beseda” koje neguje češke običaje.
Bečkim kongresom odlučeno da se teritorija Poljske podijeli između Austrije i Rusije. Austrija je zagospodarila dijelom poljske teritorije. Položaj kmetova u Poljskoj je bio veoma težak posebno u oblasti Krakova. Kada su austrijske vlasti uputile proglas da Poljaci ako žele u Bosnu mogu dobiti besplatnu zemlju, poljski kmetovi su uputili svoju delegaciju u Bosnu. Kada se delegacija vratila sa dobrim vijestima, sve je više bilo onih koji su se prijavljivali za odlazak u Bosnu. 1892. Poljaci su se počeli naseljavati na područje prnjavorskog sreza. Naseljavali su Hrvaćane, Lišnju, Ralutinac, Okolicu, Brezik, Maćino Brdo. Bili su dobri ratari i poljoprivrednici. Podaci govore i da su Poljaci u prnjavorskom kraju bili veliki uzgajivači pčela. Zahvaljujući brojnosti Poljaka na teritoriji opštine Prnjavor 1975. je utvrđen tekst povelje o bratimljenju Prnjavora i poljskog Boleslavjeca.
Kada je riječ o Italijanima preovladavaju dva mišljenja koja govore o njihovim razlozima doseljavanja u ove krajeve. Prema jednom, odroni i kiše u oblasti Valšugama ugrozili su život stanovništva, zbog čega je došlo do migracije. Prema drugom svilena buba je počela da širi opaku bolest, zbog čeka su bili prinuđeni da traže novo područje za život. Po saznanju da Austrougarska nudi zemlju u Bosni, iz područja Tirola koje je tada bilo pod Austrougarskom došlo je do priliva Italijana u ovo područje. Nakon što su naselili različita područja kao što su Palačkovci, Štrpci, Babanovci, Italijani su se zajedno našli u Štivoru, a naseljavanje je vršeno 1881. Italijanske porodice su osjetile potrebu da budu zajedno i da žive u jednom mjestu. Shodno tome upućen je zahtjev Austrougarskim vlastima, nakon desetak godina čekanja omogućeno je da porodice dobiju parcele u istom ataru. Priča se i da je prvobitni naziv Štivora bio Šljivar zbog brojnosti stabala šljive, pošto im nije bilo jednostavno za izgovor, prvo su izgovarali stivar, zatim stivor da bi na kraju nastalo Štivor.
Dio Ukrajine poznat pod nazivom Galicija, nalazio se pod vlašću Austrije, odatle su Ukrajinci doselili u BiH. Premda im je obećana plodna zemlja, usljed nedostatka plodne zemlje koju su zaposjeli stanovnici koji su prije doselili, Ukrajinci su uglavnom naseljeni u neobradiva područja. Po dolasku u Prnjavor, izvjestan broj porodica naselio se u Babanovce i Iliškovića sokak. Andrija Segedi bio je prvi sveštenik, grkokatolik koji 1889. dolazi u Prnjavor. Ukrajinci su se takođe naselili i u Hrvaćane, Potočane, Lišnju i druga sela.
Nakon okupacije BiH 1878. Nijemci i Austrijanci su svugdje željeli da ostave svoj trag. Za prnjavorski kraj zanimanje je pokazalo nekoliko zemljoradničkih porodica. Kada je došla prva grupa od 70 njemačkih porodica, zemljište su dobili na desnoj obali rijeke Vijake, duž puta Prnjavor-Derventa. Dolaskom nove grupe porodica, zemljište im je dodijeljeno u Šibovskoj, pa su nastala dva njemačka naselja Glogovac i Šibovska.
Mađari su se u ovaj kraj doseljavali iz Bukovine koja je bila u sastavu Rumunije, te Sente. Naseljavanje Mađara trajalo je od 1900. do 1910. Ukupno se naselilo 40 porodica, a najviše ih se naselilo u ataru sela Vučjak. Bili su vrsni baštovani i uzgajivači povrtlarskih kultura čime su znatno doprinijeli razvoju pomenutih grana poljoprivrede Prnjavora.
Kada je riječ o ostalim nacionalnim manjinama koje danas žive na teritoriji opštine Prnjavor, malo je spisa i podataka koji bi dodatno pojasnili vrijeme i razloge njihovog dolaska u naše krajeve. Ono što se zna, na teritoriju naše opštine trenutno žive 32 romske porodice. Istorija kaže da je njihovo naseljavanje počelo još prije 300 godina. Nezvanični podaci kažu da trenutno u Prnjavoru živi dva pripadnika slovačkog naroda, dok je ostatak usljed teškog ekonomskog položaja otišao trbuhom za kruhom. Tačan podatak koliko je trenutno različitih nacionalnosti na teritoriji opštine Prnjavor znaće se onog dana kada budu objavljeni rezultati popisa. Jedno je sigurno u velikoj Evropi, smjestio se Prnjavor u kojem se nalazi “Mala Evropa”.
Prrnjavor.info – Zoran Ančić
Be the first to comment