Šta je sve zapisano u dnevniku Vlade Živkovića: Moramo djeci o svemu da pričamo

“Na osnovu naređenja Oružanog štava TO Banjaluka, broj 12/2-72 od 18. 9. 1991. godine, a na osnovu naređenja komande V Korpusa, te novonastale situacije pune borbene gotovosti, počela je mobilizacija jedinica TO opštine Prnjavor i to…”

Tim riječima koje su već tada nagovještavale dolazak oluje počinje jedan “ratni dnevnik”. Jedan od mnogih napisanih devedesetih godina prošlog vijeka, dok su se sve jače osjećali vjetrovi koji su izazvali jezu i strah.

– Mobilisani smo u oktobru 1991. godine dok je još bila JNA ovdje. Od tada smo praktično, u Prnjavoru, bili u uniformama. Miniran je most na putu Prnjavor – Derventa. Dešavala se već Slovenija, Hrvatska – počinje priču za “Glas” tada operativac u Štabu TO, a kasnije komandant Prnjavorske lake pješadijske brigade Vlado Živković, prepričavajući šta je sve prošao sa svojim saborcima i ko se od njih nije živ vratio kući.

Po uputstvu o partizanskom djelovanju, kako se upotrebljavaju jedinice TO, odredi su se mogli potčinjavati JNA, odnosno formirati brigade koje su mogle biti upućivane kao oružane snage. U Prnjavoru, nakon mobilizacije prisjeća se, već je počela propaganda protiv JNA. Muslimani i Hrvati se nisu ni odazivali.

– Dramatično je bilo u Derventi zbog strukture stanovništva, a Derventa je davala 327. motorizovanu brigadu koja je zatvarala pravac Save prema Brodu. Samim tim, Prnjavor je davao bataljon u tu brigadu – reče, pa zastade kako bi pojasnio da je tada granica korpusa Petog krajiškog, koji je kasnije preimenovan u Prvi i Tuzlanskog korpusa bila rijeka Ukrina.

Dio Dervente i dijelovi oko rijeke Ukrine pripadali su Tuzlanskom korpusu, a odred TO Prnjavor je dobio naredbu da ide u Zapadnu Slavoniju. Borci su prešli Savu.

– Dan 26. novembar 1991. U jutarnjim časovima odred je dobio naređenje da zaposjedne “vruću” liniju odbrane Dragalići. Neprijatelj granatira. Ranjen je borac Aleksa Nježić iz pratećeg voda. Veći broj boraca bataljona kapetana Bokana koje smo mijenjali su lakše ili teže ranjeni. Jedan poginuo. Organizovali smo izuzetno čvrstu liniju odbrane. Iskopan je sve i jedan novi rov. Sa nama su bili i pripadnici 3.ok.bataljona… – zapisao je Živković koji je spletom okolnosti, sa 34 godine, kao treći čovjek u Štabu TO, preuzeo odgovornost.

Dok se odred uveliko borio u Zapadnoj Slavoniji, prnjavorski Štab TO organizuje rejonske štabove. Izvršena su bojeva gađanja, a zbog nestabilne situacije počinju i dežurstva. S druge strane Save nema mira, “potpisuju se neprekidno primirja, ali ih neprijatelj svakodnevno krši, najčešće u večernjim časovima, nešto mi odgovorimo”. Ugroženost se sve više osjeća i u Prnjavoru. Posebno od Dervente. Niču punktovi na važnijim mjestima.

– U Slavoniji smo ostali do dolaska snaga UNPROFOR-a, do maja. Tako da u ono što je uslijedilo ubrzo, u proboj koridora, nismo neiskusni krenuli – priča Živković.

Ta iskustva iz Hrvatske im, kako je ostalo zapisano u dnevniku o ratnom putu, nisu dala da se uljuljkaju. Znajući pri tome i da je regularna vojska Hrvatske u Derventi, Brodu u drugom mjesecu 92. prešla na prostor BiH, praktično izvršila agresiju i tu se spojila sa jedinicama Zbora narodne garde, a formirane su i jedinice tzv. Armije BiH.

Cilj Hrvata je, priča, bio da uzmu Doboj, naprave spoj sa Maglajom. Da se to desilo, proboj koridora bi bio daleko teži. U Derventi i Brodu dešavaju se stravični zločini – priča on, prisjećajući se dana izvlačenja oružja iz kasarne u Derventi i iz skladišta na Rabiću.

– Da je to došlo u ruke vojske Hrvatske i tzv. Armije BiH, teško bi kroz koridor. U zadnjoj sekundi je sve izvučeno – zastade na trenutak te nastavi, vrteći ključeve u rukama, da se vraća u prošlost.

Stiže ponovo na obronke Motajice. 23. marta 1992. Kada je na taj plato izašao sa 1.100 boraca, a gdje se i danas, nakon toliko vremena na taj datum sastaju oni koji su imali više sreće.

Stanje na derventskoj opštini se usložnjavalo. Ni mobilizacija, u 327. MTBR, nije išla prema planu. Kada se dio te brigade našao u blizini sela Kostreš, zapisao je, zatražena je podrška njihovih haubica 120 mm.

– Za drugi odred TO rat je već počeo. Prva akcija je izvedena na Markovcu 8. aprila, sa ciljem ovladavanja neprijateljske linije odbrane prema Bijelom Brdu. U borbi je ranjeno devet naših boraca i akcija je prekinuta. Žestoke borbe su 24. aprila vođenje za oslobođenje Dervente – piše u dnevniku.

Ipak, odustajanje nije bila opcija. Sačinjen je plan operativnih dejstava sa 327. brigadom. Već 2. maja izveden je novi napad na Bijelo Brdo. Naredba o formiranju lake pješadijske brigade Prnjavor došla je 29. maja. Naredbom komandanta 1. Krajiškog korpusa Momira Talića, pov.br.495-1 od 4. juna 1992, a nakon posjete i pukovnika iz Petog korpusa Boška Kelečevića, krajem aprila za komandanta brigade postavljen je Živković. Kroz nekoliko dana u Donjim Vijačanima formiran je i drugi bataljon koji po naređenju 8. juna odlazi prema Derventi. Na Cer. Tu su s njima i vod vojne policije te protivdiverzantski. Tu su i “Vukovi s Vučijaka”, Veljka Milankovića, a Živković podsjeća i na dobro poznata imena iz proboja koridora. Od Slavka Lisice, Novice Simića…

– Cer je oslobođen, a bataljon 25. juna odlazi na modričko ratište – Donji Skugrić. U blizini Duge njive. Napad sa ostalima na Čardak krenuo je dan kasnije. Lijevo od nas je napadao bataljon vojne policije 1. KK na pravcu Živkovo polje – Modriča. U žestokom napadu istog dana u 18 časova izbija se na glavnu komunikaciju u selu Čardak gdje se spaja sa semberskim jedinicama. Istovremeno u rejonu Žarkovo polje sa semberskim jedinicama spaja se i bataljon vojne policije. Koridor je probijen, a kroz dubinu naše odbrane na Vidovdan prolazi prvi konvoj sa kiseonikom i lijekovima za Krajinu. Pukovnik Novica Simić lično dolazi u brigadu da čestita – ostalo je zapisano.

Derventa je oslobođena 4. jula, a kasnije se izbija i na rijeku Bosnu. Nakon nekog vremena postavljen je i pontonski most. Ulazi se u Modrički Lug, napada na Odžak, a na rijeku Savu izbija 16. jula. Živkovićeva brigada ide na zasluženi sedmodnevni odmor, vraća se u Prnjavor, a kao zamjena stiže laktaška brigada. Negdje mjesec kasnije uslijedile su borbe u okolini Broda i za Brod. Nisu bile lagane, gubici su se nizali, ali se uspjelo. Dio brigade kojom je lično komandovao Živković stigla je te jeseni i do Jajca. Za četiri dana grad je oslobođen. Zavijorila se srpska zastava na Kuli.

– Koridor je nama bio život. Kada smo krenuli na Odžak, jauk i lelek je bio. U Drugom svjetskom ratu, na Odžaku je izginulo najviše Prnjavorčana, ali bitno je da je probijen koridor. Kao i sve druge borbe počevši od onih veoma važnih na zapadu, oko Novog Grada i okoline. Moramo djeci pričati, moraju učiti o tome jer će im drugo biti servirano. Ne znam čega se plašimo, ali znam da nas u miru čekaju još veće borbe za očuvanje onoga što je izvojevano u ratu. Toga svi moraju da budu svjesni – poručio je za kraj, zatvorivši, ko zna po koji put, svoj ratni dnevnik u kojem zna tačno gdje stoji svaka riječ.