Godišnjica smrti Lazara V. Trifkovića jednog od najznamenitijih Srba iz prnjavorske prošlosti

List „Bosanska vila“ objavila je u svom broju 25, od 15. decembra 1893. godine, sljedeću vijest: „U spomen Lazara Trifkovića. Naš vrli saradnik i vrijedni srpski sveštenik Jovan P. Jovanović iz Kobaša javlja nam da će naskoro u „Stražilovu“ oštampati događaj iz Bosne pod natpisom: Pop Đuro Davidović. Za tim će to oštampati u posebnu knjigu i posvetiti uspomeni vrlog rodoljuba Laze Trifkovića u Prnjavoru. Valjda će knjigu prijatelji pokojnikovi znati rasturiti.“

Na današnji dan 14. avgusta 1893. godine umro je Lazar Trifković, jedan od najznamenitijih i najdragocjenijih ličnosti koje je Prnjavor imao u svojoj istoriji. Rođen je oko 1852. godine u Prnjavoru. U svom rodnom mjestu završava srpsku pravoslavnu osnovnu školu, da bi se potom u potpunosti posvetio porodičnom poslu – trgovini.
Lazar Trifković bio je veliki dobrotvor. Dugo vremena je sam, ili u saradnji sa drugim uglednim prnjavorcima koji su ljubili svoj rod, izdržavao školu i učitelje srpske škole u Prnjavoru, bio na čelu crkveno-školske opštine, u velikom obimu pomogao gradnju crkve Svetog Georgija.

U Prnjavoru aktivno učestvuje u svetosavskim besjedama i zabavama, drži uvodne govore, govori o značaju Svetog Save, o pjesniku Simi Milutinoviću i drugima. On šalje svoje novčane priloge i širom Bosne i Hercegovine, pomaže srpske škole, svetosavske besjede i drugim povodom organizovane manifestacije. Bio je kum srpskoj pravoslavnoj školi u Gradišci 1887. godine, pretplatnik časopisa i novina koji su u tom periodu izlazili.

Godine 1875. kada je došlo do ustanka u Bosni i Hercegovini, sklanja se iz Prnjavora u Slavonski Brod i ostavlja stečeno na milost i nemilost neprijateljima. U izbjeglištvu, međutim, i dalje radi na srpskoj stvari i moralno i materijalno je pomaže.

Kao predstavnik Prnjavora prisustvovao je prenosu posmrtnih ostataka pjesnika Branka Radičevića iz Beča u Sremske Karlovce, tačnije na Stražilovo 1883. godine, a ono što posebno govori o značaju, ugledu i uvažavanju Lazara Trifkovića u tom vremenu je podatak da je na toj svečanosti, organizacioni odbor tog događaja treću zdravicu uputio upravo njemu kao „rodoljubivom Srbinu i ustrajnom borcu za srpska narodna prava“!? Na istoj svečanosti sa Lazarom Trifkovićem bio je, između ostalih, i Mihajlo Pupin.

On je sasvim sigurno jedan od najznačajnih ljudi koji su doprinijeli razvoju kulta Branka Radičevića u Prnjavoru. Ime Branko dao je jednom svom sinu. Kada je sahranjivan, u grobnicu sa njim spušteno je poprsje Branka Radičevića i nekoliko brojeva lista „Zastava“.

U istorijskim izvorima, posebno periodici toga vremena, ime Lazara Trifkovića se često nalazi zajedno sa uglednim javnim ličnostima toga vremena kao što su Aleksa Šantić, knez a potonji kralj Petar Karađorđević, mis Adelina Irbi, Ilarion Ruvarac, mitropolit Đorđe Nikolajević, Sava Kosanović, Venjamin Nikolajević, Serafim Perović, arhimandrit Nićifor Dučić, general Savo Grujić predsjednik vlade i ministar vanjskih poslova kraljevine Srbije, vojvoda Bogdan Zimonjić, sa baronima Jovanom Apelom, Hugom Kučerom, Isidorom Benkom, sa imenima uglednih trgovaca i trgovačkih firmi toga vremena Ristom i Mihom Šantićem iz Mostara, Škuljevićem i Aničićem iz Trsta, Gligorijem Jeftanovićem iz Sarajeva i mnogim, mnogim drugim znamenitim Srbima toga vremena!

U Prnjavoru, posebno od 1888. godine, prisutan je u kotarskim i opštinskim strukturama, ali zbog svoje nacionalne orijentacije od vlasti često proganjan i saslušavan. U zapisiniku sa jednog saslušanja pred austrougraskim vlastima, pravdajući se zbog jedne knjige koju je dobio, a nije znao da je zabranjena, Lazar Trifković je izjavio sljedeće: „pošto sam ja od svojega djedinjstva navađan čitati svake knjige, romane i ine pjesmarice i pripovijetke, dobavljao sam vazda i čitao takove za izobraziti svoj um i za naučiti se koliko je moguće svačemu, kako sam ja kako gore rekoh više putah raznih knjigah nabavljao navadili su se knjižari meni šiljati izkaze … novo izlazećih knjigah, te mi je tako baš pred nekoliko danah od knjižara u Pančevu jedan komad njegovog knjižarskog oglasa prispijo u kojem je natjecano … novo izašlih knjigah kao: Razbibriga, Narodne pjesme, pripovetke iz svetske književnosti…“.

U nekim svojim dopisima štampi toga vremena potpisivao se pseudonimom „Srbin Bosanac“, međutim nije bio jedini koji je u Bosni i Hercegovini koristio taj pseudonim. Čini se da je koristio i pseudonim „Obzor“.
Posebno je zanimljivo što u istom periodu u Bosni i Hercegovini postoje tri čovjeka sa imenom Lazar Trifković, sva trojica trgovci, ugledni javni radnici, ali sa punim pravom i uporištem u istorijskim izvorima, može se zaključiti da je Lazar Trifković iz Prnjavora bio najaktivniji na polju nacionalnog rada.
Ovaj srpski rodoljub i dobrotvor iz Prnjavora poživio je svega 42 godine.

Zavičajni muzej Prnjavor u narednom periodu planira organizovati uređenje grobnog mjesta Lazara Trifkovića u gradskom groblju u Prnjavoru, a kroz godinu dana kada ćemo obilježiti 130 godina od njegove smrti, realizovati inicijativu da se ispred zapadne fasade muzeja podigne bista Lazara Trifkovića, kao i biste nekih drugih uglednih i značajnih Prnjavoraca toga vremena, te sprovesti i niz drugih aktivnosti usmjerenih na čuvanje uspomene na ovakve ljude i na jačanje kulture sjećanja uopšte.

Vječna slava, pomen i zahvalnost Lazaru Trifkoviću.

Piše: Dario Topić, profesor istorije
Zavičajni muzej Prnjavor